Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Microsoft ponad 50% Polek uważa, że jest wyjątkowo lub bardzo kreatywna. Skłonność do innowacji jest bez wątpienia jedną z ważniejszych cech w zawodach związanych z nauką, technologiami, inżynierią czy matematyką (en. STEM – Science, Technology, Engineering and Mathematics). Mimo to według danych Komisji Europejskiej jedynie 30% pracowników branży teleinformatycznej w Europie stanowią kobiety.
Badanie Microsoft przeprowadzono wśród 11500 dziewcząt i kobiet z Europy w wieku od 11 do 30 lat. W projekcie wzięły udział kobiety m.in. z Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii, Rosji, Włoch, Holandii czy Polski. Jednym z głównych wniosków badania jest ścisły związek kreatywności z zainteresowaniem naukami ścisłymi, czyli karierą w obszarze technologii, inżynierii czy matematyki.
Klasa kreatywna
Kreatywność, czyli umiejętność tworzenia nowych idei, pomysłów lub skojarzeń jest obecnie jedną z bardziej pożądanych cech na rynku pracy. W każdym społeczeństwie funkcjonuje odsetek osób, które wykazują się wyjątkową skłonnością do innowacji. Amerykański ekonomista Richard Florid nazywa tę grupę klasą kreatywną, która jest charakterystyczna dla nowoczesnej, postprzemysłowej gospodarki opierającej się na usługach. Polacy należą do wyjątkowo kreatywnych nacji, o czym chociażby świadczy duża liczba starupów odnoszących międzynarodowe sukcesy m.in. w finale konkursu Imagine Cup w 2006, 2008, 2013 i 2016 roku.
– Microsoft podejmuje wiele aktywności, które mają za zadanie pokazać, że kształtując twórcze myślenie, wszyscy uczniowie bez względu na płeć zyskują kompetencje, które ułatwią im start w dorosłe życie w przyszłości. Przykładem takich działań może być chociażby projekt Godzina Kodowania z Minecraft: Education Edition w ramach, którego tylko w zeszłym tygodniu przeszkoliliśmy ponad 4000 uczniów – tłumaczy Cecylia Szymańska-Ban – odpowiedzialna ze sektor edukacji w polskim oddziale Microsoft.
Według badania młode Polki uważają, że kreatywność nie ma zastosowania do przedmiotów takich jak nauka i technologia. To ważne, aby stworzyć takie możliwości i otoczenie w Polsce, w którym dziewczęta będą mogły zdobyć praktyczne umiejętności i doświadczyć, w jaki sposób STEM może pomóc rozwiązać niektóre z największych problemów na świecie. Ogromną rolę gra tu również możliwość obserwowania i uczenia się od kobiet, które w tych branżach odniosły sukces. To wymaga reformy programu nauczania i inwestycji w działania mające na celu pokazanie większej liczbie dziewcząt i młodych kobiet możliwości jakie otwierają przed nimi nauki ścisłe i jak bardzo twórcza może być praca w tych obszarach.
Microsoft od lat buduje i wspiera społeczność najbardziej innowacyjnych nauczycieli, którzy rozwijają w swoich uczniach pasje do przedmiotów STEM. Microsoft Innovative Educators Experts gromadzi nauczycieli z całego świata, którzy dzielą się swoimi najlepszymi praktykami. W Polsce do tego wyjątkowego grona należy aż 130 nauczycieli. W tej grupie jest również Barbara Halska, nauczycielka informatyki, wyróżniona na liście 100 osób w ramach Szerokiego Porozumienia na rzecz umiejętności cyfrowych w Polsce, oraz Nauczyciel Roku 2014. W Zespole Szkół nr. 6 w Jastrzębiu Zdroju prowadzi damską klasę informatyczną.
– Przede wszystkim pokazuję uczennicom zawody jakie mogą wykonywać, jeżeli w informatyce znajdą coś co je zainteresuje i wciągnie na tyle, że staną się specjalistami. Staram się też przekuć technologię w coś potrzebnego i dlatego w naszej szkole powstaje mnóstwo projektów społecznych np: aplikacja dla autystów, kontroler dla osoby sparaliżowanej, kamizelka dla osoby niewidomej, leczenie fobii przy wykorzystaniu gogli VR, które w połączeniu z Kinectem pomagają w walce z lękiem wysokości – mówi Barbara Halska.
Kreatywność nie ma płci
Mimo, że nie ma badań, które wiązałyby skłonność do kreatywności z płcią, odsetek kobiet w jednej z najbardziej kreatywnych branż jaką są nowoczesne technologie wciąż jest bardzo niski. Zdaniem ekspertów z firmy Microsoft powodem tego stanu rzeczy jest m.in. brak kobiecych wzorów do naśladowania oraz możliwości twórczego wyrażania siebie.
Badanie przeprowadzone przez Microsoft pokazuje również, że polscy młodzi profesjonaliści w dziedzinach związanych z naukami ścisłymi deklarują wyższą kreatywność w porównaniu do tych, którzy pracują w stereotypowo kreatywnych dziedzinach, takich jak sztuka czy nauki humanistyczne. W badaniu podkreślono potrzebę współpracy firm prywatnych, publicznych i trzeciego sektora na rzecz wspierania młodych dziewczyn chociażby przez organizowanie spotkań i mentoringu z przedstawicielkami zawodów z obszaru STEM.
– Najbardziej w technologii podoba mi się to, że dzięki niej mamy coraz większe pole do wykazania się kreatywnością. Według mnie warto rozwijać się w jakimkolwiek obszarze, który nas interesuje. Jeśli obiektem westchnień jest informatyka, to wygraliśmy życie, bo to na niej bazuje dzisiejszy świat – mówi Martyna Rajwa uczennica w Zespole Szkół nr 6 w Jastrzębiu Zdroju.
Utrata zainteresowania naukami ścisłymi w szkole
Jednym z powodów niewielkiej reprezentacji kobiet w branży nowych technologii jest utrata zainteresowania dziewczyn naukami ścisłymi w szkole. We wszystkich krajach biorących udział w badaniu Microsoft dziewczyny w wieku 11 – 16 lat deklarowały najwyższy poziom kreatywności. Niestety, w kolejnych latach (w wieku 17 – 25 lat) spada ich skłonność do określania siebie jako osoby kreatywne. W Polsce dziewczyny w wieku 14-16 deklarują, że czują się najbardziej kreatywne. I chociaż wraz z wiekiem to poczucie się nieznacznie zmniejsza, to jednak Polki podobnie oceniają swoją kreatywność od momentu rozpoczęcia edukacji do etapu wkraczania w życie zawodowe.
Dlatego niezwykle istotne jest zainteresowanie dziewczyn naukami ścisłymi, w tym informatyką we wczesnym etapie edukacji oraz dopingowanie do rozwoju w tym obszarze. W rzeczywistości młode adeptki nauk ścisłych natrafiają na wiele barier, a niekiedy są wręcz zniechęcane przez nauczycieli lub rodziców. Wynika to z faktu, że według powszechnie panujących stereotypów kobiety lepiej realizują się w zawodach o charakterze humanistycznym, takich jak sekretarka, przedszkolanka, nauczycielka, architekt czy lekarz.
Utrzymanie tej tendencji ma negatywne skutki społeczne i ekonomiczne dla samych kobiet. Jak wynika z danych firmy Hays, świadczącej usługi HR, wśród trzech najwyżej opłacanych zawodów w 2017 roku znalazły się: programista, specjalista IT w obszarze bezpieczeństwa oraz inżynier.
– Rozwijanie kreatywności, to jedyna pewna inwestycja w przyszłość współczesnych dzieci i młodzieży. Szybki postęp technologiczny sprawia, że trudno przewidzieć, w jakich zawodach będą pracowali obecni uczniowie. Kreatywność to jedyna polisa ubezpieczeniowa, która pozwoli szybko przystosować się do każdej zmiany na rynku – zwraca uwagę Cecylia Szymańska-Ban z Microsoft.
Praca w branży technologicznej napędza kreatywność
W Polsce jako jedynym kraju biorącym udział w badaniu Microsoft, sektor technologii na tle wszystkich innych został oceniony najwyżej jako ten, w którym respondentki czują się innowatorkami. Polki, które określiły siebie jako wyjątkowo kreatywne, najczęściej pracowały w branży inżynieryjnej (25% odpowiedzi) technologicznej (24,3% odpowiedzi) i naukowej (23,8% odpowiedzi). Najniższą skłonność do innowacji wykazały kobiety pracujące w produkcji i przemyśle (jedynie 4,2% odpowiedzi).
– Mamy do czynienia ze swoistym obwodem zamkniętym. Najbardziej kreatywne osoby trafiają do pracy w nowych technologiach, zostają inżynierami czy naukowcami, a codzienne zadania wpływają na jeszcze większy rozwój kreatywności. Problem jednak polega na tym, że wiele osób mających innowacyjne pomysły nie podejmuje pracy w sektorze STEM, na skutek czego poziom ich kreatywności spada. Prowadzone przez nas inicjatywy mają na celu zmianę tego stanu rzeczy i wyłowienie talentów, które w przyszłości zasilą szeregi polskich programistów, naukowców czy inżynierów– podsumowuje Cecylia Szymańska-Ban z Microsoft.