Fotonika jest dziedziną techniki, która staje się wszechobecna, począwszy od systemów energetycznych aż po zaawansowane, precyzyjne układy robotyki i technologie kosmiczne. Odgrywa również ważną rolę w tworzeniu technologii w służbie bezpieczeństwa państwa. Jaki jest stan fotoniki w Polsce, jakie mamy w tej dziedzinie osiągnięcia oraz obszary do rozwoju pokazują wnioski z konferencji branżowej zorganizowanej przez PCO S.A. w październiku br.
Fotonika jest interdyscyplinarną dziedziną nauki, która łączy optykę, elektronikę i informatykę dając szansę na efektywne wykorzystanie nowych technologii dla obrony i bezpieczeństwa kraju. Polskie osiągnięcia w obszarze fotoniki znajdują uznanie na świecie, jak podkreślali wielokrotnie eksperci konferencji „Optoelektronika dla bezpieczeństwa państwa i obywateli”. W wielu dziedzinach polskie firmy oraz instytuty naukowe należą do światowej czołówki, a zwłaszcza w obszarze materiałów i podzespołów fotonicznych czy urządzeń pomiarowych. Świadczy o tym wielkość eksportu stanowiąca ponad 90% produkcji tych firm, a także liczne zaproszenia do prezentacji sprzętu i urządzeń, również dla armii Stanów Zjednoczonych. Jednocześnie polski przemysł produkujący na potrzeby MON korzysta głównie z elementów i podzespołów importowanych z zagranicy, a przez to jest od nich w zbyt dużym stopniu uzależniony.
Niestety polski przemysł konsumuje i przetwarza zbyt mało powstałych w Polsce urządzeń i materiałów fotonicznych, podczas gdy wykorzystując wytwarzane w kraju materiały i elementy mógłby produkować i eksportować bardziej zaawansowane technologicznie i produkty. Część eksportowanych produktów powraca do kraju jako istotne elementy kosztownych podzespołów.
Przemysł obronny dostrzega potrzebę rozwoju nowych systemów wykorzystujących innowacyjne technologie, jednak system zakupów i realizacji prac rozwojowych w oparciu o aktualne decyzje MON nie sprzyja powstawaniu takich rozwiązań. Wynika to z trzech głównych powodów, które zdiagnozowano w trakcie trwania październikowej konferencji poświęconej tematom optoelektroniki. Pierwszym z nich są kryteria oceny realizacji projektów, które są oparte na zbyt restrykcyjnym spełnieniu zapisów i bardzo rygorystycznym dotrzymywaniu terminów. Krótkie czasy realizacji i wysokie kary umowne za ich przekroczenie zmuszają do korzystania ze znanych, nieryzykownych, a przez to pozbawionych innowacyjności rozwiązań. Drugim powodem jest wymagane przekazywanie wszelkich „praw autorskich”, dotyczących nowego wyrobu i związanych z nim technologii, które wydaje się być nieuzasadnione i znacznie utrudniają, a często wręcz blokują współpracę pomiędzy nauką a przemysłem. Trzecim powodem jest wyraźny brak wsparcia dla projektów badawczych na niskim poziomie rozwoju technologii np. kończących się jedynie demonstratorem technologii, który po dalszym dopracowaniu mógłby spełniać założenia techniczne.
Polska fotonika może zacząć rozwijać się znacznie lepiej, jak podkreślali uczestnicy konferencji zorganizowanej PCO S.A. – firmy, która jest wiodącym producentem wyrobów optoelektronicznych dla polskiego przemysłu obronnego. Potrzebne jest do tego jednak wsparcie w postaci lepszej promocji dla polskich firm na świecie zwłaszcza, że większość producentów z Polski to instytuty badawcze i SME, nie posiadające dostatecznych środków na samodzielną promocję. Potrzebne również jest wsparcie dla rozwoju firm przetwarzających produkowane elementy i podzespoły do postaci zintegrowanych układów optoelektronicznych. Istotnym elementem dalszego rozwoju polskiej fotoniki jest opracowanie programów badawczych fotoniki oraz transferu technologii do przemysłu, bardziej adekwatne do jego potrzeb.
Kluczowe wnioski z konferencji „Optoelektronika dla bezpieczeństwa państwa i obywateli” zorganizowanej jesienią br. poświęconej zagadnieniom fotoniki są szczególnie cenne, gdyż są głosem uczestników reprezentujących MON, instytuty naukowe, SME oraz szeroko pojęty przemysł działający w obszarze fotoniki.
– Fotonika jest kluczową technologią dla systemów bezpieczeństwa i obrony Państwa, dlatego tak ważna jest wymiana doświadczeń i efektywny dialog pomiędzy przedstawicielami nauki, przemysłu i ośrodków badawczych. W tym roku udało nam się zorganizować wraz z partnerami pierwszą w Polsce konferencję optoelektroniczną, która mam nadzieję, iż przyczyni się do jeszcze lepszej współpracy pomiędzy nauką, wojskiem, a przemysłem w dziedzinie optoelektroniki – komentuje Ryszard Kardasz, prezes PCO S.A.