W dobie pandemii dzieci i młodzież spędzają przed ekranami wiele godzin, chociażby ze względu na lekcje online. Dzień Bezpiecznego Internetu, obchodzony 8 lutego, to dobry moment na przyjrzenie się tematom trudnym – takim jak nadużywanie ekranów i szukanie pomysłów jak szkoła może wesprzeć w tym aspekcie rodziców. Może temu pomóc poradnik dla nauczycieli i rodziców przygotowany przez Fundację Orange i Fundację Dajemy Dzieciom Siłę.
Dzień Bezpiecznego Internetu (DBI) to europejska inicjatywa, która koncentruje się na problemie bezpieczeństwa online oraz na promocji wartościowego korzystania z internetu. Organizatorem wydarzenia w Polsce jest instytut NASK oraz Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. Fundacja Orange jest partnerem DBI, to właśnie z jej inicjatywy powstał poradnik dla rodziców i nauczycieli „Nadużywanie ekranów przez dzieci i młodzież”. Publikacja zawiera konkretne wskazówki dla szkół i opiekunów i prowadzi ich od diagnozy problemu po rozwiązania i miejsca w których można uzyskać wsparcie.
Najważniejsze to działać razem
Pandemia nie ułatwia kontroli czasu spędzonego online. Ten prosty i codzienny dostęp do sieci to zwiększone ryzyko kontaktu ze szkodliwymi treściami, podejmowanie ryzykownych zachowań, czy zachwianie zdrowej równowagi między czasem spędzanym online i offline. Właśnie w tych kontekstach specjaliści zwracają uwagę na zjawisko problemowego używania Internetu (PUI), czy nawet na uzależnienie od technologii. Z badań przeprowadzonych w 2019 roku przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę, wynika, że wśród polskich nastolatków w wieku 12-17 lat PUI występuje u 11,9%, z czego 11,4% to osoby z częściowymi objawami PUI, a 0,5% – z nasilonymi objawami PUI. Zanim wybuchła pandemia, NASK alarmował, że aż 30% nastolatków rezygnuje z obowiązków szkolnych na rzecz korzystania z sieci (2016).
– W trudnym czasie pandemii, gdy wciąż okresowo wraca edukacja zdalna, a internet pozwala podtrzymywać kontakty z rówieśnikami, to ważne, żeby być uważnym, rozmawiać z dzieckiem, zwracać uwagę na to co, jak długo i z kim robi w sieci. Bardzo łatwo przeoczyć pierwsze niepokojące sygnały uzależnienia od ekranów. Ważne jest także, żeby szkoła i rodzice wspierali się. W publikacji można znaleźć konkretne wskazówki co robić, gdzie szukać pomocy i co jest ważne, żeby dzieci korzystały z technologii w sposób zrównoważony i bezpieczny – mówi Krzysztof Kosiński, koordynator programu MegaMisja z Fundacji Orange.
Czerwona lampka – jakie sygnały powinny zacząć niepokoić?
Czy trzy godziny przed ekranem dziennie, to już ten moment, kiedy należy podnosić alarm? Jak wskazują eksperci, czas nie powinien być głównym wyznacznikiem.
Znakiem ostrzegawczym może być negatywny wpływ czasu spędzanego w sieci na codzienne funkcjonowanie dziecka. Objawem jest najczęściej rezygnacja z dotychczasowych zainteresowań i aktywności offline, a nawet pogarszające się relacje z najbliższymi i słabsze wyniki w nauce.
Długotrwałe przebywanie przed ekranami niesie za sobą szereg negatywnych konsekwencji dla rozwoju i zdrowia najmłodszych min. problemy ze wzrokiem, snem, koncentracją uwagi, agresja, czy trudności w relacjach społecznych.
Edukacja cyfrowa w szkołach
Wsparciem dla rodziców, na których w głównej mierze spoczywa odpowiedzialność za zdrowe nawyki cyfrowe dzieci i młodzieży, może być szkoła. Nauczyciele, dzięki edukacji zdalnej, są teraz jeszcze bliżej tego problemu. Często to oni jako pierwsi zauważają niepokojące symptomy. I to oni mogą podjąć działania profilaktyczne. W ich przeprowadzeniu pomagają programy edukacyjne – MegaMisja i #SuperKoderzy, przygotowane przez Fundację Orange.
– Obie nasze inicjatywy mają pomóc nauczycielom rozmawiać z młodymi o ich działaniach online i pokazać, jak twórczo wykorzystać technologię podczas lekcji. Dodatkowo uczniowie zdobywają kompetencje cyfrowe, w dużej mierze bez użycia ekranów – głównie przez zabawę, współpracę, dyskusję w grupach i tworzenie wspólnych projektów. To doskonały patent na przeprowadzenie angażujących lekcji, pokazujących jak w wartościowy sposób użyć technologii i połączyć ją z działanie offline – wskazuje Krzysztof Kosiński.