Eksperci z Kaspersky Lab podsumowali ewolucję cyberzagrożeń w I kwartale 2018 r. W badanym okresie istotny problem w kontekście cyberbezpieczeństwa stanowiły exploity dla pakietu Microsoft Office. Ogólnie liczba użytkowników atakowanych za pośrednictwem zainfekowanych dokumentów biurowych zwiększyła się ponad 4-rotnie w porównaniu z I kwartałem 2017 r. Rozwiązania Kaspersky Lab zidentyfikowały i zablokowały łącznie niemal 800 milionów ataków online.
Ataki oparte na exploitach są uważane za niezwykle skuteczne, ponieważ nie wymagają żadnej dodatkowej interakcji z użytkownikiem i mogą dostarczyć swój niebezpieczny kod w dyskretny sposób. Z tego powodu są powszechnie wykorzystywane zarówno przez cyberprzestępców dążących do zysków, jak i bardziej wyrafinowane ugrupowania, które w swoich działania wspierane są przez rządy.
W pierwszym kwartale 2018 r. zaobserwowano znaczący napływ exploitów atakujących popularne oprogramowanie Microsoft Office. Według ekspertów z Kaspersky Lab jest to prawdopodobnie punkt kulminacyjny długotrwałego trendu, ponieważ w latach 2017-2018 zidentyfikowano co najmniej dziesięć exploitów dla oprogramowania Microsoft Office wykorzystywanych w atakach. Dla porównania, w tym samym okresie cyberprzestępcy stosowali zaledwie dwa exploity dla odtwarzacza Adobe Flash.
Po znalezieniu luki w zabezpieczeniach przestępcy przygotowują gotowy do użycia exploit. Następnie często wykorzystują spersonalizowane wiadomości phishingowe do infekowania urządzeń konsumentów oraz firm. Technika ta jest także aktywnie stosowana w wyrafinowanych atakach ukierunkowanych — w trakcie ostatnich sześciu miesięcy odnotowano wiele przykładów takich zagrożeń.
Na przykład jesienią 2017 r. zaawansowane systemy Kaspersky Lab zidentyfikowały nowego exploita dnia zerowego dla Adobe Flash, który był aktywne wykorzystywany w atakach na użytkowników. Exploit był dostarczany za pośrednictwem dokumentu Microsoft Office, a ostateczną funkcją szkodliwą była najnowsza wersja szkodnika FinSpy. Analiza przeprowadzona przez Kaspersky Lab pozwoliła z dużym stopniem pewności powiązać ten atak z wyrafinowanym ugrupowaniem o nazwie „BlackOasis”. W tym samym miesiącu eksperci z Kaspersky Lab opublikowali szczegółową analizę krytycznej luki dnia zerowego СVE-2017-11826 wykorzystanej do przeprowadzenia ataków ukierunkowanych – we wszystkich wersjach Microsoft Office. Exploitem wykorzystującym tę lukę w funkcji odpowiedzialnej za analizę formatu XML jest plik RTF zawierający dokument DOCX. Wreszcie zaledwie kilka dni temu opublikowano informacje dotyczące luki dnia zerowego dla Internet Explorera (CVE-2018-8174). Luka ta została również wykorzystana w atakach ukierunkowanych.
Krajobraz zagrożeń w pierwszym kwartale po raz kolejny pokazuje, że nieprzywiązywanie wagi do zarządzania łatami stanowi jedno z najistotniejszych cyberzagrożeń. Mimo że producenci zwykle publikują łaty dla luk w zabezpieczeniach, użytkownicy często nie aktualizują swoich produktów na czas, co skutkuje falą dyskretnych i niezwykle skutecznych ataków, po tym jak luki w zabezpieczeniach zostaną ujawnione szerszym kręgom cyberprzestępczym – zauważył Aleksander Liskin, ekspert ds. cyberbezpieczeństwa, Kaspersky Lab.
Pozostałe statystyki dotyczące zagrożeń online obejmujące I kwartał 2018 r.
- Rozwiązania firmy Kaspersky Lab wykryły i odparły 796 806 112 ataków wykorzystujących szkodliwe oprogramowanie w zasobach online zlokalizowanych w 194 państwach na całym świecie.
- Komponenty ochrony WWW zidentyfikowały 282 807 433 unikatowych szkodliwych adresów URL.
- Próby infekcji szkodliwym oprogramowaniem stworzonym w celu kradzieży pieniędzy za pośrednictwem dostępu online do kont bankowych zostały zarejestrowane na 204 448 komputerach użytkowników.
- Moduł ochrony plików Kaspersky Lab wykrył łącznie 187 597 494 unikatowych szkodliwych i potencjalnie niechcianych obiektów.
- Produkty bezpieczeństwa mobilnego firmy Kaspersky Lab wykryły:
- 1 322 578 szkodliwych mobilnych pakietów instalacyjnych,
- 18 912 mobilnych trojanów bankowych.
W celu ograniczenia ryzyka infekcji użytkownikom zaleca się:
- Dopilnować, aby oprogramowanie było regularnie aktualizowane, oraz włączyć funkcję automatycznej aktualizacji, jeśli jest dostępna.
- W miarę możliwości wybierać producenta oprogramowania, który wykazuje odpowiedzialne podejście do problemu luk w zabezpieczeniach. Można także sprawdzić, czy producent oprogramowania posiada własny program typu bug bounty premiujący niezależnych badaczy za wykrywanie błędów w zabezpieczeniach.
- Stosować solidne rozwiązania bezpieczeństwa, które posiadają specjalne funkcje ochrony przed exploitami, takie jak moduł „Automatyczne zapobieganie exploitom” wbudowany w produkty Kaspersky Lab.
- Regularnie uruchamiać skanowanie systemu w celu wykrycia ewentualnych infekcji.
- Firmy powinny stosować rozwiązanie bezpieczeństwa, które zawiera moduły zarządzania lukami w zabezpieczeniach oraz łatami, jak również zapobiegania exploitom, np. Kaspersky Endpoint Security for Bussiness. Funkcja zarządzania łatami automatycznie usuwa luki w zabezpieczeniach, a moduł zapobiegania exploitom monitoruje podejrzane działania aplikacji i blokuje wykonanie szkodliwych plików.