Badacze z Kaspersky Lab wykryli nowe, wyrafinowane szkodliwe oprogramowanie niszczące dane, o nazwie StoneDrill. Podobnie jak inny niesławny szkodliwy program tego typu — Shamoon, StoneDrill niszczy wszystko, co znajduje się na zainfekowanym komputerze. W swoim arsenale szkodnik posiada również zaawansowane techniki zapobiegające wykrywaniu oraz narzędzia szpiegowskie.
Oprócz celów na Bliskim Wschodzie jedna z potencjalnych ofiar została zidentyfikowana w Europie, gdzie narzędzia tego typu wykorzystywane na Bliskim Wschodzie nie były wcześniej wykrywane na wolności.
W 2012 r. szkodliwy program niszczący dane Shamoon (znany również jako Disttrack) wywołał spory szum medialny, odcinając od sieci około 35 000 komputerów w firmie działającej w branży naftowej i gazowniczej na Bliskim Wschodzie. Na skutek tego druzgocącego ataku zagrożonych zostało 10% światowych zapasów ropy. Na szczęście był to odosobniony incydent — po ataku sprawca nie wykazywał praktycznie żadnej aktywności. Jednak pod koniec 2016 r. zagrożenie powróciło w postaci Shamoona 2.0 — o wiele szerszej kampanii wykorzystującej znacznie udoskonaloną wersję szkodnika z 2012 r.
Podczas badania tych ataków analitycy z Kaspersky Lab niespodziewanie wykryli szkodliwe oprogramowanie, które zostało stworzone w podobnym stylu co Shamoon 2.0. Jednocześnie znacznie się od niego różniło, zwłaszcza większym wyrafinowaniem. Badacze nadali mu nazwę StoneDrill.
StoneDrill — szkodnik z koneksjami
Sposób, w jaki rozprzestrzenia się StoneDrill, nie jest jeszcze znany. Wiadomo natomiast, że po przedostaniu się do atakowanej maszyny wstrzykuje się do procesu przeglądarki, z której korzysta użytkownik. Podczas tego procesu szkodnik stosuje dwie wyrafinowane techniki w celu przechytrzenia rozwiązań bezpieczeństwa zainstalowanych na maszynie ofiary. Następnie StoneDrill zaczyna niszczyć pliki na dysku komputera.
Jak dotąd zidentyfikowane zostały co najmniej dwa cele szkodnika StoneDrill: jeden na Bliskim Wschodzie, drugi w Europie.
Poza modułem niszczenia danych badacze z Kaspersky Lab znaleźli również trojana StoneDrill, który został prawdopodobnie stworzony przez tych samych twórców i był wykorzystywany do celów szpiegowskich. Analitycy wykryli cztery panele kontroli wykorzystywane do przeprowadzania operacji szpiegowskich przy pomocy trojana StoneDrill przeciwko nieznanej liczbie celów.
Być może najciekawsze, jeśli chodzi o szkodnika StoneDrill, jest to, że wydaje się on mieć powiązania z kilkoma innymi, zidentyfikowanymi wcześniej szkodliwymi programami niszczącymi dane oraz operacjami szpiegowskimi. Po wykryciu StoneDrilla przy użyciu reguł metod opracowanych w celu zidentyfikowania nieznanych próbek Shamoona badacze z Kaspersky Lab zdali sobie sprawę, że mają do czynienia z unikatowym szkodliwym kodem, który został stworzony niezależnie od Shamoona. Nawet jeśli baza kodu tych dwóch rodzin — Shamoon i StoneDrill — nie jest dokładnie taka sama, podejście ich autorów oraz ich styl programowania wydaje się być podobny.
Zaobserwowano również podobieństwa z kodem starszego szkodliwego oprogramowania — tym razem nie chodziło o Shamoona. Okazało się, że StoneDrill wykorzystuje pewne części kodu zidentyfikowanego wcześniej w szkodliwej kampanii NewsBeef APT (znanej również jako CharmingKitten), która była aktywna w ostatnich kilku latach.
– Byliśmy niezwykle zaintrygowani podobieństwami między tymi trzema szkodliwymi operacjami. Czy StoneDrill był kolejnym szkodnikiem stworzonym przez osobę odpowiedzialną za Shamoona? Czy StoneDrill i Shamoon reprezentują dwie różne i niepowiązane grupy, które przypadkiem atakowały organizacje saudyjskie? Czy raczej są to dwie niezależne grupy, które połączyły się ze względu na wspólne cele? Ostatnia teoria jest najbardziej prawdopodobna: jeśli chodzi o ślady w kodzie, można powiedzieć, że o ile Shamoon posiada fragmenty w języku arabskim (wskazujące na Jemen), w StoneDrillu występują sekcje perskojęzyczne. Analitycy geopolityczni prawdopodobnie bez trudu wykazaliby, że zarówno Iran, jak i Jemen stanowią graczy w konflikcie między Iranem a Arabią Saudyjską, a większość ofiar tych operacji zidentyfikowano w Arabii Saudyjskiej. Niezależnie od tego nie wykluczamy możliwości, że ślady te mogą stanowić element fałszywej bandery mającej na celu zmylenie badaczy i organów ścigania — powiedział Mohamad Amin Hasbini, starszy badacz bezpieczeństwa, Globalny Zespół ds. Badań i Analiz (GReAT), Kaspersky Lab.
Produkty firmy Kaspersky Lab skutecznie wykrywają i blokują szkodliwe oprogramowanie związane z kampaniami Shamoon, StoneDrill oraz NewsBeef.
Aby pomóc organizacjom w ochronie przed atakami tego typu, eksperci bezpieczeństwa z Kaspersky Lab zalecają następujące działania:
- Przeprowadzenie oceny bezpieczeństwa sieci (tj. audytu bezpieczeństwa, testów penetracyjnych, analizy luk) w celu identyfikacji i usunięcia słabości w zabezpieczeniach. Przejrzenie polityk bezpieczeństwa dostawców zewnętrznych oraz partnerów, jeśli mają bezpośredni dostęp do sieci kontroli.
- Zamówienie zewnętrznej analizy zagrożeń — badanie przeprowadzone przez renomowanego dostawcę pomoże organizacjom przewidzieć przyszłe ataki na infrastrukturę IT. Zespoły reagowania na incydenty, takie jak ICS CERT firmy Kaspersky Lab, dostarczają nieodpłatnie niektóre dane dotyczące zagrożeń na poziomie międzybranżowym.
- Szkolenie pracowników ze szczególnym naciskiem na personel operacyjny i inżynieryjny oraz ich świadomość w zakresie najnowszych zagrożeń i ataków.
- Zapewnienie ochrony wewnątrz sieci i poza nią. Właściwa strategia bezpieczeństwa powinna uwzględniać zasoby przeznaczone na wykrywanie ataków i reagowanie na nie, aby umożliwić zablokowanie działań cyberprzestępczych, zanim uderzą w obiekty o znaczeniu krytycznym.