Jak wynika z najnowszego badania Amazon i Ogólnopolskiego Panelu Badawczego Ariadna, połowa ankietowanych nadal odczuwa potrzebę lepszego zrozumienia zagadnień konsumenckich, szczególnie dotyczących ochrony przed niechcianymi subskrypcjami, dochodzenia swoich racji czy zabezpieczenia przed oszustwami.
Już 37 proc. Polaków ocenia swoją wiedzę w zakresie praw i obowiązków konsumenckich dobrze i bardzo dobrze – to dwukrotnie więcej niż w 2024 roku. Taki sam odsetek najczęściej zdobywa ją ucząc się… na własnych błędach. Jednocześnie, jak wynika z najnowszego badania Amazon i Ogólnopolskiego Panelu Badawczego Ariadna, połowa ankietowanych nadal odczuwa potrzebę lepszego zrozumienia zagadnień konsumenckich, szczególnie dotyczących ochrony przed niechcianymi subskrypcjami, dochodzenia swoich racji czy zabezpieczenia przed oszustwami.
- 85 proc. badanych ocenia swój stan wiedzy na temat praw konsumenckich jako bardzo dobry, dobry i średni (to o 5 p.p. więcej niż z 2024 r.).
- 51 proc. ankietowanych czuje potrzebę poprawienia swojej znajomości praw konsumenckich.
- Wśród najlepiej rozumianych zagadnień znajdują się prawa dot. przedstawiania promocji i okazji – co może być efektem narracji prowadzonej wokół unijnej dyrektywy Omnibus.
- Artykuły, wywiady i opracowania medialne to dla 30 proc. najczęściej wybierane źródło informacji o prawach konsumenckich.
Amazon prezentuje trzecią edycję badania „(Nie)świadomy Konsument”, które przeprowadzono w ramach kampanii „sPRAWA dla konsumenta”, by poznać aktualny poziom wiedzy Polaków w zakresie bezpiecznych zakupów. Jak się okazuje, w porównaniu do 2024 roku znacznie wzrósł odsetek osób pozytywnie oceniających (raczej dobrze i bardzo dobrze) znajomość zagadnień związanych z prawami konsumenckimi – z 18 proc. do 37 proc. obecnie. Na chęć dalszego poszerzania wiedzy wskazuje jednocześnie ponad połowa osób kupujących w sieci częściej niż raz w miesiącu (55 proc.) oraz co trzeci konsument kupujący w ten sposób nieco rzadziej (38 proc.).
Biegli w e-zakupach, ale nie na każdym dziale
Znajomość praw konsumenckich to fundament swobodnego poruszania się w świecie wirtualnych zakupów. Wyniki badania Amazon wskazują jednak, że wiedza na ich temat jest w niektórych obszarach nadal stosunkowo niska. Ponad jedna trzecia respondentów przyznaje, że dostrzega u siebie największe braki w wiedzy na temat ochrony przed niechcianymi subskrypcjami i umowami (39 proc.), egzekwowania swoich praw (38 proc.) oraz zabezpieczania się przed oszustwami (34 proc.). Co czwarta osoba zwraca także uwagę na niski poziom wiedzy o zwrotach i reklamacjach (27 proc.). Z kolei stosunkowo najmniej trudności sprawiają kwestie związane z promocjami i okazjami (15 proc.), co może być efektem narracji prowadzonej wokół konsumenckiej dyrektywy Omnibus w sprawie podawania cen w sklepach internetowych.
– Nagłaśnianie tematów dotyczących konsumentów poprzez liczne kampanie informacyjne to pierwszy i podstawowy krok. W ten sposób nie tylko zwiększamy znajomość podstawowych praw konsumenckich, ale również uświadamiamy na temat bezpieczeństwa zakupów, co jest szczególnie istotne w zakupach on-line. Dodatkowo zwracamy uwagę na nieuczciwe praktyki rynkowe, których klienci niestety nierzadko doświadczają i które cały czas się zmieniają – komentuje Małgorzata Miś, Prezes Stowarzyszenia Ochrony Konsumentów Aquila.
Mimo że znajomość praw konsumenckich pomaga unikać nieprzyjemnych sytuacji, Polacy najczęściej uczą się ich w dość dotkliwy sposób – poprzez własne pomyłki. Nieudana reklamacja, ukryte opłaty w subskrypcji czy nieoczekiwany problem ze zwrotem? O swoich prawach dowiadujemy się, dopiero gdy coś pójdzie nie tak – aż 37 proc. konsumentów deklaruje, że to własne błędy są dla nich głównym źródłem wiedzy o prawach i obowiązkach.
Z drugiej strony, tegoroczna edycja badania „(Nie)świadomy Konsument” uwydatniła zauważalny wzrost zainteresowania lekturą regulaminów i warunków użytkowania serwisów – z 28 proc. w 2024 roku do 34 proc. obecnie. To właśnie one są podstawą świadomych zakupów. Blisko co trzeci ankietowany wskazuje także na edukacyjną wartość, jaką niosą w tym aspekcie media – artykuły, wywiady i opracowania to dla 30 proc. najczęstszy sposób na pozyskiwanie informacji o prawach konsumenckich.
– Wyniki badania pokazują, że inicjatywy edukacyjne mogą realnie wpływać na poprawę bezpieczeństwa podczas e-zakupów. Polacy chcą nie tylko lepiej rozumieć swoje prawa, ale także skuteczniej je egzekwować. Naszą rolą jest wspieranie ich w tym procesie poprzez dostarczanie rzetelnych informacji i rozwiązań, które ułatwiają podejmowanie świadomych decyzji zakupowych. Edukacja i systematyczna analiza zmieniających się potrzeb konsumentów to podstawa tworzenia lepszego środowiska zakupowego – mówi Katarzyna Ciechanowska-Ciosk, Country Leader Amazon.pl.
Co więcej, co czwarta osoba posiłkuje się wskazówkami na temat bezpiecznych zakupów od rodziny i bliskich (27 proc.). Może to sugerować, że trend świadomych zakupów rośnie nie tylko jednostkowo, ale i w wymiarze społecznym. Jednocześnie to właśnie ten cel przyświeca kolejnej edycji kampanii zainaugurowanej przez Amazon w Światowym Dniu Konsumenta obchodzonym co roku 15 marca.